کارشناس فروش کیست؟ (وظایف و مهارتها)
به یک کارشناس فروش نیازمندیم! شاید یادتون باشه، چند سال پیش این نوع آگهیها رو میدیدیم که روی دیوارها و تابلوهای کنار خیابون نصب شده بودن. اما حالا این نوع آگهیها به فضای آنلاین کوچ کرده و توی پلتفرمهای کاریابی پیداشون میکنیم.
البته یه سری تغییرات مثبت هم به وجود اومده؛ مثلاً الان سازمانها موقع انتشار آگهی، توضیحات بیشتری درباره وظایف کارشناس فروش میدن و علاوه بر پورسانت، یه حقوق ثابت هم بهش اضافه میکنن. ولی هنوزم خیلی از مدیرها دقیق نمیدونن که کارشناس فروش کیه و چه کارهایی باید انجام بده. این مقاله دقیقاً به همین موضوع میپردازه.
کارشناس فروش یکی از جایگاههای مهم توی تیم فروش هر شرکته. اونا کارهای مختلفی دارن، از جمله تحلیل بازار، ارتباط برقرار کردن با مشتریها، راهاندازی کمپینهای تبلیغاتی، و حتی مشاوره به مدیران. پس اگه شما مدیر هستید و قصد دارید یک کارشناس فروش حرفه ای استخدام کنید، یا اینکه میخواید خودتون به عنوان کارشناس فروش مشغول بشید، این مقاله به دردتون میخوره.
کارشناس فروش کیه؟
کارشناس فروش، یا همون کارمند فروش، کسیه که با مهارتهای فروش و بازاریابی خوبش، نقش مهمی تو جذب مشتریها و بالا بردن فروش شرکت داره. این فرد محصولات شرکت رو معرفی میکنه و تلاش میکنه تا فروش بیشتری داشته باشه.
به عبارتی، کارشناس فروش پل ارتباطی بین شرکت و مشتریهای احتمالیه. از اولین ارتباط با مشتری تا وقتی که خرید نهایی انجام بشه، کارشناس فروش همه چیز رو مدیریت میکنه. درآمد این شغل معمولاً به میزان فروش بستگی داره. یه کارشناس فروش خوب باید هم دنبال مشتریهای جدید باشه و هم از مشتریهای فعلی پشتیبانی کنه. این شغل میتونه توی شرکتهای مختلف مثل تولیدکنندهها، عمدهفروشها یا حتی نمایندگیهای فروش مستقل باشه.
فرق مدیر فروش و کارشناس فروش چیه؟
برای اینکه بهتر بفهمیم کارشناس فروش چیکار میکنه، خوبه یه نگاهی هم به تفاوتش با مدیر فروش بندازیم. مدیر فروش بیشتر درگیر استراتژیها و برنامهریزیهای کلان تیم فروشه. اون وظیفه داره اهداف بلندمدت رو تعیین کنه، استراتژیهای فروش رو طراحی کنه و عملکرد تیم رو زیر نظر بگیره.
اما کارشناس فروش بیشتر به کارهای عملی و روزمره میپردازه، مثل برقراری ارتباط مستقیم با مشتریها و شناسایی نیازهاشون. به طور خلاصه، مدیر فروش بیشتر روی برنامهریزیهای بزرگ تمرکز داره، ولی کارشناس فروش تو کارهای اجرایی روزمره فعاله.
آیا کارشناس فروش همون فروشنده است؟
تو ذهن خیلیها، فروشنده کسیه که توی یه فروشگاه داره محصولی رو به مشتریها میفروشه. درسته، این افراد هم کارشناس فروش محسوب میشن، اما کارشناس فروش گستره وسیعتری از وظایف داره. مثلاً یه کارشناس فروش ممکنه دنبال روشهای خلاقانه باشه تا محصول رو بفروشه، اما یه فروشنده معمولاً همون روشهای همیشگی رو دنبال میکنه.
چند تا از تفاوتهای کارشناس فروش و فروشنده:
- خلاقیت در فروش: کارشناس فروش همیشه دنبال روشهای جدید و خلاقانه برای فروشه، ولی فروشنده معمولاً طبق روشهای معمول و ثابت عمل میکنه.
- دانش محصول: کارشناس فروش اطلاعات بیشتری در مورد محصولات داره و میدونه چطور نیاز مشتری رو با محصول برطرف کنه، در حالی که فروشنده ممکنه فقط به فروش فکر کنه.
- ارتباط طولانیمدت: کارشناس فروش بعد از فروش هم با مشتریها در ارتباطه و پیگیری میکنه، اما فروشنده بیشتر تو همون لحظهای که مشتری تو فروشگاهه، باهاش در ارتباطه.
روشهای مختلف فروش
هر کسبوکاری با توجه به نوع محصولات و مشتریهاش از روشهای مختلفی برای فروش استفاده میکنه. برخی مستقیماً محصول رو به دست مشتری نهایی میرسونن و بعضی دیگه از طریق نمایندگیها این کار رو انجام میدن. بر اساس استراتژیهای فروش، فعالیت کارشناس فروش هم تعیین میشه. چند تا از روشهای فروش عبارتند از:
- فروش تلفنی
در این روش، کارشناس فروش به صورت حضوری یا دورکاری توی شرکت فعالیت میکنه و با مشتریها از طریق تلفن در تماس میشه تا محصولات رو معرفی و بفروشه. مثلا فرض کن تو یه شرکت تلفن میزنن و یه محصول خاص رو معرفی میکنن، این یه نوع فروش تلفنیه. - فروش اینترنتی
تو این روش، کارشناس فروش از طریق پلتفرمهای آنلاین مثل اینستاگرام یا تلگرام با مشتریها در ارتباطه. مثلا فرض کن تو یه فروشگاه اینترنتی به سوالات مشتریها جواب میدی و سعی میکنی محصول رو بفروشی. - فروش میدانی
این روش بیشتر برای فروش عمده استفاده میشه. کارشناس فروش مستقیماً به سراغ توزیعکنندهها میره و محصولات رو معرفی میکنه. مثلا نماینده یه شرکت دارویی به داروخانهها سر میزنه تا داروهای جدید رو معرفی و بفروشه. - فروش مویرگی
توی این روش، کارشناس فروش توی یه مکان فیزیکی مثل نمایشگاه مستقر میشه و محصولات رو به بازدیدکنندهها معرفی میکنه. فرض کن توی یه نمایشگاه، کارشناسان فروش دارن محصولاتی مثل لوازم خانگی رو به کسایی که اومدن بازدید میکنن، معرفی میکنن و درجا میفروشن.
کارشناس فروش چی کار میکنه؟
کارشناس فروش، توی شرکتها وظایف مختلفی داره که این وظایف بر اساس نوع محصول، نیاز مشتری و برنامهریزیهای شرکت تعیین میشه. اما بعضی کارها رو همه کارشناسان فروش باید انجام بدن. اینجا قراره چند تا از مهمترین کارهای کارشناس فروش رو به زبان سادهتر برات توضیح بدم:
1. ارتباط با مشتری
یکی از اصلیترین وظایف کارشناس فروش اینه که با مشتریهای جدید ارتباط بگیره. باید بتونه نیازهای اونها رو بفهمه و محصولات یا خدمات مناسب رو بهشون پیشنهاد بده. مثلاً، فرض کن یک شرکتی که لپتاپ میفروشه، کارشناس فروشش باید بفهمه مشتری دقیقاً دنبال چه ویژگیهایی توی لپتاپ میگرده و بر اساس اون، مدل مناسب رو معرفی کنه.
از طرفی، نباید فقط به مشتریهای جدید فکر کنه؛ باید حواسش به مشتریهای قدیمی هم باشه و سعی کنه اونها رو برای خریدهای بعدی تشویق کنه. مثلاً اگه یه نفر قبلاً یه بار ازت لباس خریده، باید باهاش در ارتباط بمونی و وقتی کلکسیون جدید اومد، بهش خبر بدی تا دوباره بیاد ازت خرید کنه.
2. برنامهریزی برای فروش و بازاریابی
کارشناس فروش باید بتونه برنامههای خوبی برای بالا بردن فروش پیشنهاد بده. البته تدوین استراتژیهای کلان بیشتر کار مدیران فروش و بازاریابیه، اما اجرای این برنامهها به عهده کارشناسان فروشه. فرض کن مدیر فروش تصمیم گرفته با مشتریهایی که قبلاً یه بار خرید کردن، تماس بگیره و دوباره اونها رو تشویق به خرید کنه؛ کارشناس فروش باید زنگ بزنه و اون برنامه رو پیاده کنه.
3. ارتباط با مدیران شرکت
کارشناس فروش با مدیران فروش و تیم مدیریتی شرکت هم ارتباط داره. اون باید اطلاعاتی رو که از بازار به دست میاره، مثل بازخوردهای مشتریها یا مشکلاتی که ممکنه توی فروش باشه، به مدیران گزارش بده. این اطلاعات به مدیران کمک میکنه که سیاستهای فروش رو بهتر کنند. مثلاً اگر مشتریها شکایت دارن که محصول دیر به دستشون میرسه، کارشناس فروش باید این موضوع رو منتقل کنه تا برایش راهحل پیدا بشه.
اگه مدیر یه شرکت یا فروشگاهی و دنبال اینی که کسبوکارت رو توی بازار بیشتر بشناسن مشتریهات رو چند برابر کنی، آموزش مارکتینگ برای مدیران دقیقاً همون چیزیه که لازم داری! حتی اگه خودت تنها کار میکنی یا تازه شروع کردی، این دوره حرفهای کمکت میکنه توی مارکتینگ بهتر عمل کنی و فروشت رو ببری بالا. پس وقتشه که مهارتهای جدیدی یاد بگیری و توی کسبوکارت یه تحول بزرگ ایجاد کنی. همین الان توی پلتفرم دالب ثبتنام کن و شروع کن!
4. معرفی محصولات به مشتری
کارشناس فروش باید محصولات و خدمات شرکت رو به مشتریها معرفی کنه. ولی قبلش خودش باید کاملاً با محصول آشنا باشه و بدون هر کدوم چه ویژگیهایی دارن. مثلاً اگه قراره یک محصول جدید مثل گوشی موبایل بفروشه، باید بدونه که این گوشی چه قابلیتهایی داره، چه تفاوتی با مدلهای قبلی داره، و چطوری نیاز مشتری رو برطرف میکنه.
5. پیگیری مشتریها
بعد از اولین تماس با مشتری، کار کارشناس فروش تموم نمیشه. باید پیگیری کنه و ببینه مشتری چقدر به خرید علاقه داره. مثلاً اگه لینک محصولات یا اطلاعاتی براشون فرستاده، چند روز بعد باید دوباره زنگ بزنه یا پیام بده و ازشون بپرسه که نظرشون چی بوده یا اگر سوالی دارن، جواب بده.
توام اگر توی کسب و کارت نیاز به مشاوره فروش داری می تونی همین حالا با متخصصان دالب تماس بگیری و بهترین مشاوره رو برای کسب و کارت دریافت کنی. هیچ وقت یادت نره که بعد از شروع یه کسب و کار رسیدن به موفقیت و درآمد، مهمترین مهارت تو حساب میشه پس به هیچ عنوان به این موضوع شک نکن و همین حالا شروع کن.
6. یادگیری و رشد شخصی
فروش یه مهارته که دائم تغییر میکنه و هر روز روشهای جدیدی بهش اضافه میشه. کارشناسان فروش باید همیشه خودشون رو آپدیت کنن و تکنیکهای جدید رو یاد بگیرن. بخشی از این آموزشها ممکنه توی خود شرکت برگزار بشه، اما خیلی از مهارتها رو باید خود کارشناس فروش بره دنبالش و یاد بگیره. مثلاً فرض کن یه زمانی همه فروشها حضوری بود، اما الان فروشهای آنلاین و تلفنی خیلی مهم شدن. پس باید کارشناس فروش بتونه خودش رو با این شرایط جدید وفق بده.
اگه میخوای توی فروش حرفهای بشی یا حتی اگه فروشگاه داری ولی مشتریهات کم شدن، دیگه وقتشه که بیای تو پلتفرم دالب!
پلتفرم دالب آموزش فروش رو برای فروشندگان و تیم فروش، به گونه ای طراحی کرده که چه تازهکار باشی، چه سالها تجربه فروشندگی و بازاریابی داشته باشی، فرقی نمیکنه. یاد میگیری چطوری با مهارتهای جدید فروشت رو چند برابر کنی و درآمدت رو به سطحی که همیشه آرزوش رو داشتی برسونی. پس همین الان ثبتنام کن و اولین قدم رو برای یه کسبوکار موفق بردار!
فرض کن تو یه فروشنده لباس هستی و مشتری قبلاً ازت یه کاپشن خریده. الان که به فصل سرما نزدیک میشیم، میتونی باهاش تماس بگیری یا پیام بدی و بگی که مدلهای جدید کاپشن رسیدن و اگه خواست، میتونه بیاد ببینه و خرید کنه. اینجوری مشتریها رو حفظ میکنی و احتمال اینکه دوباره ازت خرید کنن، بیشتر میشه.
تفاوت کارشناس فروش و مدیر فروش
توی هر شرکتی که چندتا کارشناس فروش مشغول به کار هستن، یه نفر به عنوان مدیر فروش روی کارشون نظارت میکنه. حالا این مدیر ممکنه خودش قبلاً کارشناس فروش بوده باشه یا همون اول به عنوان مدیر فروش استخدام شده باشه.
شرح وظایف مدیر فروش با کارشناسهای فروش خیلی فرق داره. اینجا قراره به چندتا از مهمترین این تفاوتها اشاره کنیم:
مدیر فروش:
- برنامه و استراتژیهای فروش رو مشخص میکنه.
- هدفگذاری برای تیم فروش انجام میده.
- معمولاً به صورت مستقیم با مشتریها سروکار نداره، مگر در شرایط خاص.
- عملکرد تیم رو زیر نظر داره.
- به مدیران بالاتر سازمان گزارش میده و عملکرد کلی تیم، سود و درآمد رو بررسی میکنه.
- دیدگاهش کلیتره و روی برنامههای بلندمدت تمرکز داره.
- مسئول استخدام و آموزش کارشناسان جدیده.
- بازخوردهای مشتری رو به بخشهای مختلف شرکت مثل تیم تولید میرسونه.
- باید حداقل مدرک کارشناسی داشته باشه.
کارشناس فروش:
- استراتژیهای تعیین شده توسط مدیر رو اجرا میکنه.
- برای رسیدن به هدفهایی که مدیر مشخص کرده، تلاش میکنه.
- مستقیماً با مشتریها در تماس و مذاکره هست.
- مسئولیتی در قبال بقیه اعضای تیم نداره.
- گزارش عملکرد شخصی خودش رو به مدیر فروش ارائه میده.
- تمرکزش روی فروش بیشتر تو لحظهست و برنامههای کوتاهمدت داره.
- جزو تیمه و توی استخدام نیروها نقشی نداره.
- بازخوردهای مشتری رو به مدیرش انتقال میده.
- توی این شغل، مهارت و تجربه کاری بیشتر از مدرک تحصیلی اهمیت داره.
حقوق و چشمانداز شغلی کارشناس فروش
در سالهای اخیر، تقاضا برای شغلهای مرتبط با فروش و تبلیغات حسابی بالا رفته؛ طوری که رشد این شغلها حدود ۶ درصد بوده، در حالی که شغلهای دیگه بین ۳ تا ۵ درصد رشد داشتن.
حقوق کارشناس فروش بسته به تجربه کاری، تحصیلات، شرکتی که مشغوله و حجم کارش متفاوته. مثلاً تو آمریکا، حقوقشون از ۳۷ هزار دلار تا ۱۶۰ هزار دلار در سال متغیره.
بیشتر شرکتها، علاوه بر حقوق ثابت، پورسانت هم به کارشناسان فروش میدن. یعنی وقتی فروشنده بتونه محصولی رو بفروشه، یه درصدی از اون فروش رو به عنوان پورسانت میگیره. مثلاً تو شرکتهای کوچیک ممکنه تا ۷ درصد از فروش رو به کارشناس بدن، ولی تو شرکتهای بزرگتر، این درصد ممکنه فقط ۱ درصد باشه. همین پورسانتها باعث میشه درآمد کارشناسها تو پایان ماه متفاوت باشه.
به طور متوسط، در سال 1403 درآمد کارشناسهای فروش تو ایران بین 12 تا 60 میلیون تومان در ماه بوده. بیشترشون درآمدی بین 10 تا 15 میلیون دارن. اما کسایی که توی سطح مدیر میانی یا مدیر ارشد هستن، بالای 60 میلیون در ماه میگیرن. البته تمام این اعداد و ارقام بسته به مهارت کارشناس فروش داره که هر چی ذهنیت بازتری داشته باشه و مشتری ها رو به خوبی تحلیل کنه فروش رو بالا برده و حقوق بیشتری دریافت میکنه.
بازار کار کارشناس فروش تو ایران
الان تو خیلی از شرکتهای ایرانی به کارشناس فروش نیاز دارن و محصولاشون رو از راههای مختلف مثل تلفنی، حضوری، اینترنتی و پخش مویرگی به مشتریها میفروشن. آمارها میگن که شرکتهای تولیدی بیشتر از بقیه دنبال کارشناس فروش هستن، بعد از اون هم شرکتهای بازرگانی و مشاورهای قرار میگیرن.
پیشنیازهای شغل کارشناس فروش
برای اینکه کارشناس فروش بشی، باید یه سری پیشنیازها رو داشته باشی. البته بستگی داره کجا بخوای کار کنی، بعضی شرکتها فقط افراد باتجربه رو استخدام میکنن، ولی بعضیا خودشون افراد تازهکار رو آموزش میدن تا حرفهای بشن. پس برای ورود به این شغل باید این پیشنیازها رو در نظر بگیری.
تحصیلات
برای اینکه تو کار فروش موفق بشی، بهتره حداقل لیسانس داشته باشی. بعضی از رشتههایی که تو این حوزه کاربرد دارن، مثل مدیریت بازرگانی، بازاریابی یا تبلیغات هستن. البته شرکتهایی که محصولات خاصی مثل پتروشیمی یا صنایع پیچیده دارن، معمولا دنبال افرادی میگردن که تو رشتههای تخصصی مثل شیمی یا نفت تحصیل کردن.
آموزش و تجربه
بعد از استخدام، معمولاً یه سری آموزشهای درون سازمانی به کارشناسهای فروش میدن. این آموزشها شامل شناخت دقیق محصولات و خدمات شرکت، روشهای فروش شرکت و کار با نرمافزار مدیریت مشتری (CRM) میشه. مثلاً توی یه شرکت دیجیتالی، باید یاد بگیری چطوری با نرمافزار CRM کارکنان یا محصولات پیچیدهتری مثل خدمات ابری رو بفروشی.
مهارتهای مهم یه کارشناس فروش
برای اینکه تو این شغل موفق باشی، یه سری مهارتها باید تو چنته داشته باشی. این مهارتها تو تعامل با مشتریها و همکاری با همکارانت خیلی به کارت میان.
- مهارت ارتباطی فروش یعنی ارتباط موفق! باید بلد باشی چطوری با مشتریها صحبت کنی و نیازاشون رو درک کنی. مثلاً اگر مشتری میگه “دنبال یه گوشی با دوربین خوبم”، تو باید بهش همون چیزی که میخواد رو پیشنهاد بدی و متقاعدش کنی که بهترین گزینه رو داره میخره.
- دانش محصول قبل از اینکه بخوای محصولی رو بفروشی، باید اول خودت خوب باهاش آشنا بشی. برای همین خیلی از شرکتها یه دوره آموزشی برگزار میکنن تا کارشناسانشون کامل بفهمن دارن چی میفروشن.
- حل مسئله گاهی اوقات تو فروش مشکلاتی پیش میاد که باید سریع یه راهحل واسش پیدا کنی. مثلاً اگه مشتری بین خرید چند تا محصول دودله، باید بتونی با اطلاعاتی که داری، بهش کمک کنی بهترین انتخاب رو داشته باشه. به طور مثال، اگه مشتری بین دو مدل ماشین لباسشویی مردده، تو باید با توجه به نیازهاش یکی رو بهش پیشنهاد بدی.
- مذاکره تو فروش با انواع و اقسام آدمها طرفی. بعضیا صبر و حوصله دارن، بعضیا زود عصبانی میشن. بعضیا کلی سوال دارن و بعضیا اصلاً دوست ندارن حرف بزنن. برای اینکه بتونی تو همهی این شرایط مشتری رو به سمت خرید هدایت کنی، باید مهارت مذاکره داشته باشی. مثلاً وقتی مشتری میگه “خیلی گرونه”، باید بتونی با مهارت طوری توضیح بدی که احساس کنه ارزش پولی که داره میده رو داره میگیره.
- بازاریابی یکی دیگه از وظایف کارشناس فروش اینه که بتونه محصول رو به بهترین شکل معرفی کنه. باید بتونی مزایای محصول رو به مشتری نشون بدی و اون رو به خرید ترغیب کنی.
- گوش دادن فعال باید بذاری مشتری حرف بزنه و تو خوب گوش کنی. این طوری میفهمی دقیقاً چه چیزی از تو میخواد و میتونی بهتر راهنماییش کنی. مثلاً اگه مشتری میگه “دنبال یه لپتاپ برای کارای گرافیکی میگردم”، نباید براش لپتاپهای معمولی پیشنهاد بدی؛ باید دقیقاً همون چیزی رو بهش معرفی کنی که کارش رو راه بندازه.
- روانشناسی و مشاوره یه کارشناس فروش خوب باید یهکم از روانشناسی سر در بیاره. مثلاً وقتی مشتری استرس داره یا نمیدونه چیکار کنه، باید بتونی بهش اطمینان بدی و راهنماییش کنی که تصمیم درستی بگیره.
- مدیریت بحران شرکتها گاهی تو بحرانهای مالی یا فروش میافتن. یه کارشناس فروش ماهر میتونه تو این شرایط با مهارتهای خودش به شرکت کمک کنه از بحران بیرون بیاد. مثلاً تو زمانهایی که فروش پایین میاد، باید بتونی با تکنیکهای خاص، فروش رو بالا ببری و به تیم کمک کنی.
- برنامهریزی و اولویتبندی برای موفقیت تو فروش باید بتونی مشتریهات رو اولویتبندی کنی. نباید همه رو یه جور ببینی؛ باید بدونی کدوم مشتری بیشتر به خرید نزدیکه و کدوم یکی رو باید بیشتر روش کار کنی.
پس اگه این مهارتها رو داشته باشی، میتونی یه کارشناس فروش حرفهای بشی و تو بازار کار بدرخشی!
چطوری میتونیم کارشناس فروش بشیم؟
کارشناسی فروش یه شغل پرپول و پرارتباطه. نه فقط به خاطر پول، بلکه به خاطر این که با آدمهای مختلف و کسبوکارهای دیگه ارتباط میگیری و شبکهسازی میکنی. اما قبل از اینکه بری سراغ این شغل، بهتره به چندتا نکته مهم فکر کنی.
اول از همه، باید بدونی قراره توی چه شرکتی کار کنی. بعضی از شرکتها نیاز به تجربه دارن و بعضی دیگه خودشون بهت آموزش میدن. پس خوب فکر کن ببین کدوم نوع شرکت برات مناسبتره.
مسئله بعدی محصولیه که قراره بفروشی. باید ببینی که اصلاً بازار این محصول توی شرایط اقتصادی فعلی چطوره؟ مثلاً اگه یه محصول لوکس رو بخوای توی دورهای که مردم دارن صرفهجویی میکنن بفروشی، خب ممکنه کار سختتری داشته باشی. پس اینم باید در نظر بگیری.
فرض کن یه شرکتی که تولیدکننده لباسهای ورزشی ارزونقیمته بهت پیشنهاد بده. اگه توی شرایطی هستیم که مردم دنبال ورزش و سلامتی هستن و تو میتونی این لباسها رو به راحتی بفروشی، خب این میتونه یه موقعیت خوب باشه. اما اگه توی دورهای باشیم که مردم بیشتر به صرفهجویی فکر میکنن و دنبال لباسهای ارزون و معمولی هستن، ممکنه این محصول توی بازار سخت فروش بره.
علاوه بر این، باید ببینی اهداف اون شرکت با چیزی که تو براش برنامهریزی کردی همخونی داره یا نه؟ مثلاً اگه به دنبال پیشرفت سریع و یادگیری چیزای جدید هستی، باید یه جایی کار کنی که این فرصت رو بهت بده.
در نهایت، قبل از اینکه وارد این شغل بشی، حتماً این سوالها رو از خودت بپرس تا بدونی داری به سمت چی میری.